ODON 2025

Spotkanie było kontynuacją pierwszej Ogólnopolskiej Debaty O Notariacie (ODON), zorganizowanej jako pokłosie złożonej w styczniu 2024 roku petycji, podpisanej przez ponad 1.300 notariuszy i zastępców notarialnych z całej Polski, skierowanej do Krajowej Rady Notarialnej i Stowarzyszenia Notariuszy RP. Apelowano w niej o zwołanie ogólnopolskiego spotkania notariuszy celem podjęcia dyskusji nad najważniejszymi problemami współczesnego polskiego notariatu. W dniu 26 kwietnia 2025 roku minęło dokładnie 501 dni od złożenia powyższej petycji, na którą nie otrzymaliśmy ze strony Krajowej Rady Notarialnej żadnej odpowiedzi.

Druga debata ponownie okazała się doskonałą okazją do wymiany poglądów, podzielenia się wiedzą, nawiązania kontaktów oraz wspólnego poszukiwania rozwiązań na rzecz rozwoju notariatu i wytyczenia kierunków dalszego działania.

Program Debaty 2025 obejmował:

Panel 1

„Notariat w działaniu: Podsumowanie Pierwszej Ogólnopolskiej Debaty o Notariacie – realizacja pomysłów i nowe inicjatywy.”

W trakcie pierwszego panelu notariusze Beata Ptasińska (Warszawa) i Piotr Lussa (Białystok) przedstawili wnioski z realizacji postulatów, jakie zgłoszono w ramach poprzedniej edycji ODON. Podsumowanie obejmowało następujące obszary: wizerunek, legislacja, cyfryzacja, konkurencja oraz taksa notarialna. Niestety, podsumowanie nie było zbyt pozytywne. Część „bezpiecznych” postulatów została zrealizowana przez członków władz samorządu notarialnego jako ich własne, choć nie brali oni na żadnym etapie udziału przy ich opracowywaniu. Sama realizacja miała charakter punktowy i nieregularny, głównie przez brak spójnej strategii. Większość postulatów pozostała niezrealizowana. Przedstawiono następujące rekomendacje:

• Stworzenie harmonogramu wdrażania przedstawionych wniosków,
• Powołanie zespołów tematycznych ds. realizacji postulatów,
• Zwiększenie transparentności działań KRN i poszczególnych RIN,
• Monitorowanie postępu, cykliczne raporty i konsultacje środowiskowe.

Panel 2

„Rewizja stawek taksy notarialnej – 21 lat bez waloryzacji.”

Ten najbardziej oczekiwany panel rozpoczął notariusz Michał Wieczorek (Poznań) od skrupulatnego przedstawienia skutków braku waloryzacji stawek taksy notarialnej. Powołując się na twarde dane ekonomiczne i biznesowe wykazał, że utrzymywanie stawek sprzed 20 lat łamie zasadę proporcjonalności i narusza prawa przedsiębiorców, zmuszając ich do pracy poniżej kosztów. Podkreślił również, że w dyskusji o wysokości taksy średnia przychodowość kancelarii jest myląca. Dużo lepiej oddaje ją mediana lub dominanta przychodów. Następnie notariusz Katarzyna Pawyza (Warszawa) przedstawiła spójny i dobrze uargumentowany projekt zmiany rozporządzenia w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Kluczowym rozwiązaniem tego projektu jest powiązanie stawek notarialnych z minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz z przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, co zapewni racjonalny automatyzm waloryzacji stawek w przyszłości. Proponowana zmiana nie podwyższa taksy, lecz ją waloryzuje. Dla przykładu – jeśli w 2004 opłatę za czynności notarialne o wartości do 3.000 zł przyjęto 100 zł (co w tamtym czasie stanowiło 1/8 minimalnego wynagrodzenia) to w przedstawiony projekcie zaproponowano opłatę w wysokości 1/8 minimalnego wynagrodzenia za pracę. W trakcie Panelu ważne głosy zabrali były Prezes Krajowej Rady Notarialnej Marek Kolasa, który podkreślił konieczność aktywnego działania w interesie notariatu oraz notariusz Elżbieta Drążek (Warszawa), autorka wniosku do Ministerstwa Sprawiedliwości o podjęcie działań mających na celu podjęcie rozmów o taksie notarialnej. Moderatorem panelu była notariusz Beata Janowska (Wrocław).

Panel 3

„Prawo o notariacie w epoce zmian. Jak utrzymać́ silną pozycję zawodu?”

Panel rozpoczął się od wystąpienia Prezesa Izby Notarialnej w Poznaniu Andrzeja Rataja (Poznań), który przedstawił szereg postulatów dotyczących kluczowych zmian w ustawie Prawo o Notariacie. Proponowane zmiany koncentrowały się na trzech obszarach funkcjonowania notariatu: organizacji (min. rozbudowa organizacji samorządu oraz rozwój działalności legislacyjnej i szkoleniowej), współpracy (wzmocnienie relacji z władzą ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą i innymi zawodami prawniczymi) oraz promocji (zwiększenie działań informacyjnych, edukacyjnych i promocyjnych). Propozycje tych zmian były przedstawiane KRN już 2016 r. – niestety nie zostały wdrożone. W drugiej części panelu notariusz Jan Mazan (Warszawa) omówił propozycje nowych czynności notarialnych, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii pełnomocnictw rejestrowych. W trzeciej części debaty notariusz Michał Sosnowski (Szczecin) przeanalizował status prawnoustrojowy notariusza, odwołując się także do rozwiązań funkcjonujących w notariacie francuskim. Wskazał, że dużo francuskich rozwiązań pokrywa się z postulatami ODON-u i warto się nimi zainspirować. Moderatorem panelu była notariusz Beata Ptasińska (Warszawa).

Panel 4

„Notariat za 30 lat.”

Ostatni panel poświęcony został prognozom przyszłości notariatu i próbom odpowiedzi na pytanie jak notariat powinien funkcjonować w erze sztucznej inteligencji i wszechobecnej cyfryzacji. Dyskusję rozpoczął gość specjalny dr. Adam Zagórecki (Uniwersytet w Białymstoku), który na przykładzie branży lekarskiej przedstawił możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w notariacie – nie jako zagrożenie, ale jako wsparcie zwiększające możliwości notariuszy. Następnie notariusz Paweł Orłowski (Warszawa) oraz gość specjalny Robert Śmietanka (firma SoftCream Software) przedstawili postępy prac nad programem iRejent – nowoczesnego oprogramowania dla kancelarii notarialnych, opracowywanego przez notariuszy dla notariuszy. W związku z niepodjęciem przez KRN inicjatywy budowania programu z zasobów samorządowych, podjęto decyzję o kontynuowaniu zamierzenia w oparciu o finansowanie, które w pierwszym kroku pozyskiwane będzie w naszym środowisku – poprzez zaoferowanie notariuszom możliwości nabycia udziałów w iRejent sp. z o.o. Na zakończenie panelu notariusz Wit Tarkowski (Wrocław) przedstawił, jak wyobraża sobie rynek usług notarialnych w 2055 r. Wskazał, że mimo cyfryzacji, kluczowe decyzje będą wymagały emocjonalnej dojrzałości i kontaktu z człowiekiem, a wartość usług notarialnych przesunie się w stronę relacji. Moderatorem panelu był notariusz Piotr Lussa (Białystok).

            Druga Ogólnopolska Debata O Notariacie kolejny raz okazała się być ważnym i potrzebnym wydarzeniem dla notariuszy i zastępców notarialnych. Pokazała, że środowisko notarialne nie tylko chce rozmawiać, ale potrafi działać. Wnioski i postulaty nie pozostaną na papierze – to początek procesu zmian, które wspólnie wprowadzimy. Zakończyliśmy debatę, ale zaczynamy realne zmiany – czas na wdrażanie postulatów.

• W celu realizacji postulatów powołano Fundację ODON.
• Przygotowano projekt rozporządzenia o zmianie taksy notarialnej, który zostanie przekazany środowisku notarialnemu do konsultacji, a następnie do KRN w celu wszczęcia rozmów z Ministerstwem Sprawiedliwości.
• w ramach Fundacji ODON utworzone zostaną grupy robocze do realizacji poszczególnych postulatów (w tym legislacyjna i monitoringu mediów).

Zapraszamy aby śledzić i wspierać nasze działania.